Bez wątpienia najważniejszym sposobem formowania Bonsai jest jego regularne przycinanie. W zasadzie istnieją dwie różne techniki: cięcie pielęgnacyjne - pozwalające utrzymać i udoskonalić istniejący kształt naszego Bonsai, oraz cięcie formujące – bardziej „rygorystyczne”, mające na celu nadanie podstawowego kształtu naszemu drzewku.

 

 

Przed omówieniem szczegółów obu technik warto spojrzeć na pewną podstawową informację o tym jak drzewa rosną. To pomoże nam zrozumieć w jaki sposób najskuteczniej przycinać drzewka Bonsai.

Drzewa mają naturalną tendencję do mocnego wzrostu na ich wierzchołku (i w mniejszym stopniu na zewnętrznych częściach gałęzi), którą nazywa się „dominacją wierzchołkową”. Jest to naturalny mechanizm chroniący młode rośliny przed nadmiernym zacienieniem ze strony innych, konkurujących z nimi drzew. Przez takie rozłożenie siły wzrostu, dolne i wewnętrzne gałęzie będą obumierały, podczas gdy te na wierzchołku będą nieproporcjonalnie duże – dwa niepożądane efekty w kompozycji Bonsai.

Ta informacja pokazuje jak ważne jest przycinanie w zapobieganiu dominacji wierzchołkowej roślin. Możemy ją ograniczyć poprzez przycinanie wierzchołka oraz zewnętrznych pędów rośliny, zmuszając w ten sposób drzewo do wytworzenia nowych pąków w jej dolnej części i wewnątrz gałęzi.

 

Pruning a Ficus bonsai 

Przycinanie Bonsai z fikusa

 

Część 1: Cięcie pielęgnacyjne Bonsai

Celem cięcia pielęgnacyjnego jest utrzymanie i udoskonalenie kształtu drzewa. Jak wyjaśniono powyżej, rośliny będą koncentrować swoją siłę wzrostu w wierzchołku i zewnętrznych częściach gałęzi. Ważne jest, aby te obszary regularnie przycinać, w celu zachęcenia rośliny do wypuszczania nowych pąków bliżej pnia.

 

Kiedy przycinać Bonsai?

Cięcie pielęgnacyjne można wykonywać przez cały sezon wegetacyjny.

 

Jak?

Jak wcześniej wspomniano, aby zachować kształt drzewka Bonsai należy wykonywać cięcie pielęgnacyjne. Wystarczy po prostu przycinać gałęzie/nowe pędy, które wyrosły ponad zamierzony kształt i wielkość korony, za pomocą nożyczek lub kleszczy. Odpowiednie narzędzia do Bonsai znacznie ułatwiają pracę. Nie bój się przycinać swojego drzewka; Regularne przycinanie, zwłaszcza wierzchołka i zewnętrznych części korony, pomaga w równomiernym rozłożeniu siły wzrostu i zagęszczaniu się rośliny.

W przeciwieństwie do drzew liściastych, sosny i rośliny iglaste powinno się “uszczykiwać” ręcznie. Przycinanie iglaków sekatorem lub nożyczkami powoduje brązowienie końcówek pędów. Aby temu zapobiec, przytrzymaj wierzchołek pędu kciukiem i palcem wskazującym, a następnie ostrożnie pociągnij; w ten sposób uszczkniesz pęd w jego najsłabszym punkcie, a jego końcówka nie zbrązowieje.

 

Pruning a pine (wrong)

Przycinanie sosny (niepoprawnie)

Pinching a pine (correct)

Uszczykiwanie palcami (poprawnie)

 

Inną metodą przycinania Bonsai jest jego defoliacja, która polega na usunięciu liści drzew liściastych w okresie letnim, aby zmusić roślinę do wypuszczenia nowych liści. Technika ta ostatecznie prowadzi do zmniejszenia wielkości liści oraz poprawienia rozgałęzienia naszego drzewka.

 

Część 2: Cięcie formujące

Aby nadać drzewku podstawowy kształt, często trzeba przyciąć duże, długie gałęzie. Decyzja, którą gałąź zostawić, a którą wyciąć, może okazać się problematyczna nie tylko dlatego, że jest ona nieodwracalna, ale także dlatego, że zależy od niej wygląd całej rośliny. Przed poznaniem szczegółów dotyczących technik cięcia formującego, warto przejrzeć artykuł „ewolucja Bonsai’ na naszym blogu, aby zobaczyć jak wygląda prawidłowe cięcie formujące na materiale szkółkarskim, przeprowadzone przez doświadczonych bonsaistów.

 

Kiedy?

Wczesna wiosna i późna jesień to dobre terminy na cięcie formujące (tuż przed rozpoczęciem i po zakończeniu wzrostu). W zakładce „gatunki roślin” możesz sprawdzić terminy dla swojego drzewka (dla przykładu cięcie fikusa przeprowadza się w innych terminach niż cięcie jałowca).

 

Jak?

Umieść roślinę na stole, na wysokości oczu. Pierwszym krokiem jest usunięcie wszystkich martwych, uschniętych gałęzi. Teraz dokładnie obejrzyj swoje drzewko i ustal, które gałęzie nie pasują do pożądanego kształtu i muszą być usunięte. Poniżej zostało wypisanych kilka wskazówek, ale decyzja o przyszłym wyglądzie twojego Bonsai jest twórczym procesem, który niekoniecznie powinien wiązać się z określonymi zasadami. Pomocna może okazać się zakładka „style Bonsai”, tak samo jak artykuł „ewolucje Bonsai” na naszym blogu.

 

Kilka podstawowych zasad:

  • Jeśli dwie gałęzie wyrastają na tej samej wysokości drzewa, zachowaj jedną, a drugą wytnij.
  • Usuń pionowo rosnące gałęzie, które zazwyczaj są zbyt grube aby móc je wygiąć.
  • Usuń gałęzie, które wykrzywiają się i skręcają w nienaturalny sposób.
  • Usuń gałęzie, które zasłaniają front pnia.
  • Usuń nieproporcjonalnie grube gałęzie z wierzchołka rośliny, tak aby dolne gałęzie były grubsze od tych na górze.

 

Cięcie grubych gałęzi powoduje powstawanie brzydkich blizn na roślinie. Możemy znacząco ograniczyć ten efekt używając specjalnych skośnych kleszczy, po których cięciu powstaje wgłębienie, które sprawia, że rany goją się lepiej.

Zdrowe rośliny powinny poradzić sobie po usunięciu z nich 1/3 zieleni. Niektóre teorie mówią, że po ułożeniu korony, należy przyciąć tyle samo korzeni ile usunięto zieleni z rośliny. Większość ekspertów twierdzi jednak, że jednorazowo można wykonać tylko jedną znaczącą czynność na roślinie (lub nawet jeden raz w roku). Oznaczałoby to, że po cięciu formującym należy poczekać z przesadzaniem do momentu kiedy roślina w pełni się zregeneruje.

Wreszcie wskazane jest, aby rany po dużych cięciach smarować specjalną pastą, dostępną w większości sklepów Bonsai. Pasta zabezpiecza rany przed infekcjami i przyspiesza gojenie ran.